Hoogsensitief?

Waar komt de term hoogsensitief vandaan? Bij het beantwoorden van deze vraag kunnen we niet om het werk van de Amerikaanse psychologe Elaine N. Aron heen. Zij bedacht de term ‘hoog sensitieve personen’ (highly sensitieve persons) en gaf er bekendheid aan. Zij deed veel onderzoek naar hooggevoeligheid. Volgens Aron is één op de vijf mensen van de wereldbevolking hoogsensitief. Zowel mannen als vrouwen. Elaine Aron maakte van hooggevoeligheid haar levenswerk. Vanuit haar wetenschappelijke perspectief en de Jungiaanse psychoanalyse ontwikkelde zij een kader waarbinnen hooggevoeligheid zeer nauwkeurig gedefinieerd kon worden.

Ben ik anders dan anderen?

Hooggevoelige mensen voelen zich vaak anders dan anderen. Dit begint al in de kindertijd. Vaak is het moeilijk te benoemen voor hoogevoeligen waar dit verschil ‘m precies in zit. Het blijkt dat dit ‘anders zijn’ heeft vooral te maken met het op een andere manier verwerken van prikkels. Eén op de vijf mensen is geboren met speciale antennes om subtiele signalen en prikkels uit hun omgeving te registreren. De informatieverwerking van een hoogsensitief persoon werkt vaak nauwkeuriger en uitgebreider dan bij een gemiddelde persoon. Hooggevoeligen hebben daarmee dus niet zozeer betere zintuigen maar ze verwerken hun zintuiglijke indrukken vooral complexer. Hooggevoeligheid is hoogstwaarschijnlijk een erfelijke eigenschap. Je wordt er dus mee geboren.

Nemen hoogsensitieve mensen subtieler waar?

hoogsensitief Hooggevoelige mensen nemen allerlei subtiele nuances waar die anderen missen. Waar een ander misschien niet bij stilstaat, zoals harde muziek of een drukke menigte, indringende sirenes, felle lichten of vreemde geuren en kan dit bij een hooggevoelig persoon een heftige reactie geven. Hij of zij kan snel overprikkeld raken. Zo’n overprikkeling kan leiden tot een stressreactie. Wanneer en bij wie overstimulatie tot stress leidt, is weer heel individueel en afhankelijk van verschillende factoren. Factoren die hierbij meespelen zijn bijvoorbeeld de opvoeding, de manier waarop iemand zich kan aanpassen en andere eigenschappen die iemand heeft. Maar ook leeftijd speelt een rol in hoeveel iemand aankan. Kinderen kunnen over het algemeen meer indrukken verwerken dan ouderen. Gevoeligheid neemt meestal met de jaren toe. Dit geldt overigens voor alle mensen, hooggevoeligen en niet-hooggevoeligen.

Hooggevoeligheid: een uitdaging?

Hooggevoeligheid is een karaktereigenschap die positief ingezet kan worden. Door hooggevoeligheid kun je bijvoorbeeld sneller gevaren signaleren, in de gaten hebben dat iemand liegt, kleine nuanceverschillen waarnemen, intenser genieten van kunst of muziek. Personen die hoogsensitief zijn, zijn vaak gewetensvol, perfectionistisch, begaan met anderen, en denken vaak diep na over het leven.
Zoals alle karaktereigenschappen heeft ook hooggevoeligheid valkuilen. Valkuilen kunnen bijvoorbeeld zijn: te hard werken, te zorgzaam zijn voor anderen (en te weinig voor jezelf), te perfectionistisch zijn, zich overladen voelen door indrukken en bang zijn om fouten te maken. Net als iedere andere eigenschap is hooggevoeligheid dus een karaktertrek die zowel positief als negatief uitgelegd kan worden, afhankelijk van waar je op focust. Wie hooggevoelig is, heeft veel potentie om deze gevoeligheid op eigen wijze in te zetten op vele terreinen van zijn leven. Een hooggevoelig persoon kan deze eigenschap tot een gave maken. Wie hooggevoelig is, moet wel zorgen dat zijn omgeving overeenkomt met zijn behoeften. Dit is een uitdaging waar mensen met een gevoelig karakter voor staan.

Hoogsensitief en tijd

Een hooggevoelig persoon heeft in de eerste plaats meer tijd nodig dan de gemiddelde mens. Dit is puur vanwege het feit dat de hoeveelheid prikkels die op hem afkomen voldoende verwerkt dienen te worden. Voor verwerking is tijd nodig en die heb je niet altijd. De tijd en de rust die je neemt om alle indrukken te verwerken, bepaalt in wezen al een deel van je persoonlijkheid. Ben je iemand die zich veelvuldig terugtrekt om te overwegen, te bezinnen, te broeden en te dromen of gun je jezelf helemaal geen tijd en ren je van de ene ervaring in de andere? De eigenschap hooggevoeligheid in combinatie met de mate van activiteit die je in je leven ontplooit, kan grote invloed uitoefenen op de mate waarin je je gelukkig voelt met het leven dat je leidt en de mate waarin je je in balans voelt. Er zijn hooggevoelige mensen die erg ondernemend en actief zijn en er zijn hooggevoeligen die het rustiger aan doen.

Enkele in het oog springende eigenschappen van hooggevoeligheid:

opmerken van veel details en subtiliteiten
een sterk ontwikkeld empatisch vermogen
een rijke innerlijke belevingswereld hebben
veel dromen, fantaseren en overwegen
zorgzaam en bewust zijn
dingen graag in je eigen tempo doen
diep geroerd kunnen zijn door schoonheid
houden van stilte en rust
honger brengt je uit je doen, je kan snauwerig worden en licht in je hoofd
last hebben van (harde) geluiden of storingen uit je omgeving
snel verstoord of ‘leeggetrokken’ worden door personen met negatieve emoties
onvriendelijke opmerkingen kunnen je snel van streek maken
snel last hebben van stressverschijnselen zoals maagpijn, onrustige darmen, hoofdpijn, hyperventilatie of een andersoortig gevoel van onbehagen
emoties (zowel positief als negatief) kunnen je snel overspoelen
last heb van etiketjes in kleding, kleding die knelt etc.
het snel te koud of te juist warm hebben
voedselovergevoeligheden
kieskeurig zijn

Hoogsensitiviteit en empatisch vermogen

hoogsensitiviteit Niet alleen tastbare en zichtbare prikkels beïnvloeden je als hoogsensitief persoon. Ook minder goed verklaarbare dingen merk je als hooggevoelige op. Stemmingen van anderen kunnen je bijvoorbeeld in grote mate bezighouden. De meeste mensen komen een kamer binnen en merken misschien het meubilair en de mensen op, jij bent je onmiddellijk bewust van sfeer en de gevoelens van personen die in deze kamer zijn. Of je kan bijvoorbeeld voelen dat iemand niet eerlijk is. Dat kan je erg van streek maken. Zeker als anderen beweren dat jij ongelijk hebt. Je merkt ook goed de onzekerheden van anderen op, of onuitgesproken vijandelijkheden in contact. Aan de andere kant voel je goed aan wat iemand anders nodig heeft en je staat onmiddellijk klaar die persoon van dienst te zijn. Dat maakt je misschien tot een bijzonder altruïstisch type. Misschien vinden anderen je daarom zo aardig en delen ze graag hun problemen met jou. Zeker wanneer jouw gave aan het paranormale grenzen je veel tijd en energie steken in het waarnemen van andermans behoeften en emoties. Soms leidt dit tot uitputting van jezelf. De gevoelens van anderen kunnen je soms zodanig raken dat je soms niet meer kunt onderscheiden of deze van jezelf of van de ander afkomstig zijn. Je weet niet meer goed wat bij jou hoort en wat bij de ander. Er vindt een vervloeiing plaats tussen jou en de ander. Dit kan heel verwarrend zijn.

Hooggevoeligheid en lichaam

Een andere consequentie van opmerkzaamheid is dat een hooggevoelige veel opmerkt van wat er in zijn of haar lichaam gebeurt. Een hooggevoelig persoon heeft vaak een lagere pijn- en tolerantiegrens en heeft mogelijk vage klachten die de arts niet kan diagnosticeren. Misschien vindt zijn arts hem na verloop van tijd een aanstellerig, overgevoelig type.

De hoogsensitieve persoon in balans

Hooggevoeligen kunnen, wanneer ze goed gebalanceerd zijn, rust en wijsheid bieden aan zichzelf en anderen, en anderen wijzen op de noodzaak om tijdig naar de essentie terug te keren, wat dat dan ook mag zijn. Ze kunnen een voorbeeld zijn als het gaat om aandacht en zorgzaamheid. Door hun oog voor detail letten zij op het proces en niet alleen op het einddoel.

Hoe herken ik de hooggevoelige persoon in mezelf?

Denk je dat je zelf hoogsensitief bent? Dan kon je waarschijnlijk als kind al de troost vinden op mooie stille plekjes in de natuur? Of kon bepaalde muziek je diep raken? Daarentegen keerde je je misschien af van geweld, onrecht en onzuiverheid? Misschien voelde je je als kind in deze gevoelens alleen staan, paste je met je gevoelige voorkeuren niet in het populaire plaatje en werd je gepest. Het is inmiddels bekend dat veel hooggevoeligen wanneer ze jong zijn behoorlijk moeten opboksen tegen de verwachtingen van anderen; van opvoeders en medescholieren. Als ze heel jong zijn, zuigeling of peuter, hebben ze weinig te vertellen en worden ze gedeeltelijk gevormd naar het beeld dat de ouders van hen hebben. Soms met goede, soms met kwade gevolgen. Sommigen komen met flinke kleerscheuren uit hun jeugd tevoorschijn wanneer de hooggevoeligheid onvoldoende werd begrepen. Het hooggevoelige kind werd tot voor kort niet waargenomen. Het werd verlegen, overgevoelig of ‘anders’ gevonden, maar dat doet tekort aan wie het werkelijk is. Gelukkig komt hier nu verandering in. Met de ervaringen van hooggevoelige volwassenen kunnen we beter een op het kind gerichte begeleiding formuleren, zodat het hooggevoelige kind in de toekomst in zijn eigenheid kan stralen.

Herken je in het bovenstaande artikel iets van jezelf? Doe hier een test. Er is tegenwoordig veel informatie te vinden op het internet over hooggevoeligheid. Heb je behoefte om je meer te verdiepen in dit onderwerp dan is het aan te raden je iets te lezen uit het oeuvre van Elaine Aron. Daarnaast is er momenteel genoeg literatuur beschikbaar over dit onderwerp.