Wat is EMDR?

EMDR is een afkorting voor Eye Movement Desensitization en Reprocessing. Het is een therapievorm die gebruikt kan worden voor mensen die blijvend last houden van een traumatische ervaring in het verleden (ongeluk, overval etc.)

De ontdekking van EMDR

EMDR werd ontdekt door een Amerikaanse psychologe, Francine Shapiro. Zij ontdekte dat haar ogen, tijdens een wandeling in het bos, alle kanten op bewogen. Het viel haar op dat dit een rustgevende werking had op de storende gedachten die zij op dat moment had. Op basis van deze bevinding deed zij vele onderzoeken. De positieve resultaten publiceerde zij in 1989. EMDR is dus een relatief nieuwe therapie.

Voor wie is EMDR bedoeld?

Traumatische gebeurtenissen kunnen een diepe impact blijven houden in iemands leven, psychische en fysieke klachten kunnen het gevolg zijn. Het kan zijn dat mensen na een heftige gebeurtenis bijvoorbeeld schrikachtig blijven of bepaalde situaties (die aan de gebeurtenis gekoppeld zijn) vermijden. Ook kan het zijn dat de nare beelden van indertijd zich blijven opdringen, bijvoorbeeld in flashbacks of in nachtmerries. Men spreekt in dit geval van een posttraumatische stress-stoornis (PTSS).
Behalve voor behandeling PTSS is EMDR zeer geschikt om veel verschillende psychische klachten te behandelen. Denk daarbij aan gevoelens van verdriet, schaamte, schuld, boosheid etc. Het uitgangspunt hierbij is dat de klachten zijn ontstaan naar aanleiding van één of enkele nare gebeurtenissen in het verleden waar iemand in het heden nog steeds last van heeft. Het kan hier bijvoorbeeld gaan om een ongeluk, een brand, een aanranding of een ingrijpende medische ervaring, maar ook om langduriger ervaringen zoals pesten of spanningen in het gezin.
Het doel van EMDR is mensen te helpen om herinneringen aan de nare gebeurtenis(sen) te verwerken zodat de klachten kunnen verminderen of verdwijnen.

Ervaringen

Na de ontdekking van EMDR door Francine Shapiro is er veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de positieve effecten van EMDR. Uit die resultaten blijkt dat mensen over het algemeen erg goed op EMDR reageren. Vooral bij een trauma na een ingrijpende gebeurtenis kan men zich na enkele sessies al een stuk beter voelen.

Hoe weet je of EMDR kan worden toegepast?

De therapeut zal eerst een uitgebreide intake doen om een beeld te krijgen van de klachten die er bestaan en welke gebeurtenissen hieraan ten grondslag liggen. Aan de hand hiervan kan de therapeut besluiten wel of niet te werken met EMDR. Er wordt ook naar het persoonlijke draagvlak van de cliënt gekeken (kan de cliënt het aan om in gedachten terug te gaan naar de nare gebeurtenis). EMDR is namelijk (over het algemeen) een kortdurende, maar wel een intensieve vorm van therapie.

Hoe verloopt een sessie?

De therapeut zal in een EMDR sessie vragen aan de nare belevenis terug te denken met de daarbij horende beelden, gedachten, gevoelens en lichamelijk sensaties. Eerst zal er dus informatie over de traumatische beleving verzameld worden. Hierna zal de therapeut de cliënt vragen zich het naarste beeld uit die gebeurtenis voor de geest te halen. Tegelijkertijd zal de therapeut een afleidende stimulus aanbieden, meestal is dit de hand van de therapeut. Hij/zij zal deze ongeveer 30 cm van het gezicht heen en weer bewegen en de cliënt vragen deze handbeweging te volgen. Men noemt dit ook wel ‘bilaterale stimulatie’. Meestal gaat het om ongeveer 25 oogbewegingen. Soms wordt er ook wel gewerkt met geluiden die door middel van een koptelefoon afwisselend links en rechts te horen zijn. Ook kan de therapeut gebruik maken van ‘klopjes’, bijvoorbeeld afwisselend op het linker of rechterbeen. Na elke ‘set’ wordt er even gestopt. De therapeut zal de cliënt op dit rustmoment vragen wat er opkomt. Het EMDR verwerkingsproces zal meestal een golf van beelden, gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties oproepen. De therapeut zal de cliënt vragen zich te concentreren op wat er nieuw is opgekomen. Hiermee kan dan weer een nieuwe ‘set’ worden gestart.

Wat is het effect van EMDR?

De bilaterale stimulatie kan ervoor zorgen dat de herinnering aan de traumatische gebeurtenis haar heftige emotionele lading verliest. Het kan dus gemakkelijker worden om eraan terug te denken. Het komt ook vaak voor dat de herinnering zelf vager of kleiner wordt of dat er minder onprettige aspecten van die herinnering naar voren komen. Nieuwe, minder bedreigende inzichten kunnen opkomen. De cliënt kan zodoende de schokkende ervaring verwerken en deze beter een plek geven in zijn of haar leven.

Wat zijn de nadelen van EMDR?

Omdat EMDR een intensieve vorm van therapie is kunnen de effecten na een sessie doorwerken. Er kunnen nieuwe beelden, gevoelens en lichamelijke reacties opkomen. Dit is onderdeel van het verwerkingsproces en dus goed. Het kan de cliënt echter tijdelijk het gevoel geven dat het juist slechter met hem of haar gaat. Vaak houdt dit niet langer dan een paar dagen aan. Er is daarna een nieuw evenwicht ontstaan. Het is verstandig om na een EMDR sessie een dagboek bij te houden.

Hoe werkt het precies?

Hoe EMDR precies werkt is nog niet helemaal duidelijk. Er is inmiddels veel onderzoek gedaan dat heeft laten zien dat bilaterale stimulatie (afleidende oogbewegingen, klikjes of klopjes) de toegankelijkheid van herinneringen en de verwerking daarvan vergroot. Uit onderzoek is ook gebleken dat de bilaterale stimulatie bij EMDR zorgt voor ontspanning. Dit heeft waarschijnlijk gevolgen voor herinneringen; ze veranderen hierdoor en kunnen dan opnieuw, in een minder beladen vorm in het geheugen worden opgeslagen.